Απόφαση Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά σχετικά με την επιβολή δικαστικού ενσήμου στις απλώς αναγνωριστικές αγωγές

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά στη συνεδρίασή του της 21/6/2011, αποφάσισε, ύστερα από σχετική εισήγηση του κ. Ηλία Κλάππα, Μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου, τα ακόλουθα:

     Ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά είναι αντίθετος στην επιβολή δικαστικού ενσήμου στις απλώς αναγνωριστικές αγωγές, όπως προβλέπεται στο σχέδιο νόμου «Εξορθολογισμός και βελτίωση στην απονομή της πολιτικής δικαιοσύνης» (άρθρο 70), διότι:

1. Το δικαίωμα του πολίτη για παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια αποτελεί θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα (άρθρο 20 παρ.1 Συντάγματος), το οποίο κατοχυρώνεται και από την ΕΣΔΑ (άρθρα
6 και 13) και αποτελεί θεμελιώδη αρχή του κράτους δικαίου.
Ο ουσιαστικός νόμος καθορίζει τις ειδικότερες προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος προσφυγής στη δικαιοσύνη, πλην όμως, ο κοινός νομοθέτης δεν έχει απεριόριστη εξουσία προσδιορισμού των προϋποθέσεων αυτών. Οι ρυθμίσεις του ουσιαστικού νόμου δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θέτουν αδικαιολόγητους δικονομικούς φραγμούς στην παροχή εννόμου προστασίας από τα Δικαστήρια, οι οποίοι ισοδυναμούν με κατάργηση, άμεση ή έμμεση, του σχετικού δικαιώματος, άλλως οι ρυθμίσεις αυτές είναι προδήλως αντισυνταγματικές.

2. Με τη διάταξη του άρθρου 70 του Σχεδίου Νόμου «Εξορθολογισμός και βελτίωση στην απονομή της πολιτικής δικαιοσύνης και άλλες διατάξεις» προτείνεται η αντικατάσταση της παραγράφου 3 του άρθρου 7 του ν.δ.1544/1942 ώστε στον ισχύοντα νόμο περί δικαστικών ενσήμων (ν.ΓπΟΗ/1912) να επεκταθεί η καταβολή δικαστικού ενσήμου  ακόμη και στις απλώς αναγνωριστικές αγωγές, ενώ μέχρι σήμερα προβλέπεται μόνο για τις καταψηφιστικές αγωγές.

3. Επειδή η δικαιοσύνη δεν λειτουργεί με βάση την αρχή της ανταποδοτικότητας και γι' αυτό η επίκληση  στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τη συγκεκριμένη διάταξη, του πολυδάπανου μηχανισμού απονομής της δεν αποτελεί επαρκή δικαιολογία για την επιβολή δικαστικού ενσήμου ακόμη και στις απλώς αναγνωριστικές αγωγές.

Επειδή η άσκηση απλώς αναγνωριστικής αγωγής είναι αναγκαία, μεταξύ άλλων, σε περιπτώσεις που πρέπει να εμποδιστεί η παραγραφή του δικαιώματος ή να αρθεί η υφιστάμενη αβεβαιότητα περί της ύπαρξης του δικαιώματος ή της έκτασής του και δεν πρέπει, συνεπώς, η άσκησή της να εξαρτάται από τη δυνατότητα του πολίτη να ανταποκριθεί στο φορολογικό βάρος του δικαστικού ενσήμου.

Επειδή η μη καταβολή δικαστικού ενσήμου για τις απλώς αναγνωριστικές αγωγές και η διαφορετική αντιμετώπισή τους από τις καταψηφιστικές αγωγές έχει επαρκή δικαιοπολιτική εξήγηση καθώς οι αποφάσεις επί καταψηφιστικών αγωγών είναι το δίχως άλλο εκτελεστές, ενώ οι αποφάσεις επί των αναγνωριστικών αγωγών δεν είναι εκτελεστές.

Επειδή ο τυχόν νόμιμος περιορισμός από τον διάδικο του καταψηφιστικού αιτήματος ή μέρους αυτού σε αναγνωριστικό δεν αποτελεί «καταστρατήγηση και κατάχρηση δικονομικών δικαιωμάτων», όπως εσφαλμένως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, καθώς στην πραγματικότητα αποτελεί ενάσκηση δικαιώματος το οποίο δεν στερεί σε καμία περίπτωση από το Δημόσιο το ανάλογο δικαστικό ένσημο που θα πληρωθεί όταν η αναγνωριστική απόφαση γίνει, με τους όρους που στο νόμο προβλέπονται, εκτελεστή.

Επειδή ακόμη και αν ήθελε υποτεθεί ότι λαμβάνεται υπόψη το δικαστικό ένσημο στον υπολογισμό της επιδικαζόμενης δικαστικής δαπάνης, το γεγονός αυτό αφορά στο χρόνο μετά την παροχή δικαστικής προστασίας και δεν εξισορροπεί τα εμπόδια που τίθενται στον πολίτη κατά το χρόνο προσφυγής του στη δικαιοσύνη.

Επειδή η επιβάρυνση της αναγνωριστικής αγωγής με δικαστικό ένσημο στερεί ουσιαστικά από τον πολίτη το δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη για οικονομικούς και μόνο λόγους που δεν έχουν σχέση με την λειτουργία της δικαιοσύνης και κυρίως πλήττει τους ασθενέστερους οικονομικά πολίτες που θα στερηθούν το δικαίωμα εννόμου προστασίας δημιουργώντας απαράδεκτες κοινωνικές διακρίσεις.

Επειδή η ρύθμιση που προβλέπεται είναι καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα και δεν συνδέεται με την λειτουργία των Δικαστηρίων και την απονομή της δικαιοσύνης, αλλά ορθώνει ανεπίτρεπτα εμπόδια στην προσφυγή του πολίτη στη δικαιοσύνη και οδηγεί στην κατάλυση του συνταγματικά προστατευομένου ατομικού δικαιώματος προσφυγής στη Δικαιοσύνη.

Για τους λόγους αυτούς, ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά αντιτίθεται στην ρύθμιση του άρθρου 70 του σχεδίου νόμου και στην επέκταση του δικαστικού ενσήμου και στις απλώς αναγνωριστικές αγωγές.