Εισήγηση Ηλ. Κλάππα Προέδρου Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά Εκπροσώπου Ολομέλειας κατά την Ακρόαση Φορέων για τις αλλαγές στον ΚΠολδ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΗΛΙΑ ΚΛΑΠΠΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΑΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ενώπιον της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής των Ελλήνων στις 04/09/2024

ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «Παρεμβάσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας σε εναρμόνιση με την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας με τον ν.5108/2024 – Διατάξεις για τη δικαστική αστυνομία»

Κύριε Πρόεδρε,

ευχαριστώ για την πρόσκληση να συμμετάσχουμε στην ακρόαση των φορέων

Κύριε Υπουργέ, Κύριε Υφυπουργέ, Κύριοι Βουλευτές

Βρισκόμαστε μία εβδομάδα πριν από την εφαρμογή μίας τεράστιας θεσμικής αλλαγής στον χώρο της Δικαιοσύνης, η οποία νομοθετικά επήλθε με τον ν.5108 της 2ας Μαΐου 2024 για την ενοποίηση του 1^ου βαθμού δικαιοδοσίας και τη χωροταξική αναδιάρθρωση των δικαστηρίων και ωστόσο είναι πολλά θέματα που ακόμη παραμένουν σε εκκρεμότητα και έχουν καθυστερήσει ιδιαιτέρως να επιλυθούν τόσο σε νομοθετικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο.

Η καθυστέρηση αυτή δημιουργεί μία ιδιαίτερη ανασφάλεια δικαίου, όχι μόνο στους δικηγόρους αλλά και σε όλους τους παράγοντες της δίκης και τους πολίτες.

Προκειμένου να είναι γόνιμη και αποτελεσματική η παρέμβασή μας, θα αναφερθώ επιγραμματικά σε ζητήματα του νομοσχεδίου, στα οποία νομίζουμε ότι πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένες αλλαγές:

• Η ενοποίηση του 1^ου βαθμού και η χωροταξική αναδιάρθρωση θα προκαλέσει αναπόφευκτα αλλαγές στον χρόνο και τον τόπο εκδίκασης υποθέσεων που έχουν ήδη προσδιοριστεί στα καταργούμενα δικαστήρια. Ειδικά για την Αθήνα, η μεταφορά των πολιτικών τμημάτων από τον χώρο της πρώην Σχολής Ευελπίδων στο Ειρηνοδικείο δημιουργεί αντίστοιχα ζητήματα .

Ο προβληματισμός έγκειται στον τρόπο προσωποποιημένης ενημέρωσης των διαδίκων και των δικηγόρων τους για την αλλαγή του τόπου ή και του χρόνου εκδίκασης.

Η μεταβατική διάταξη του άρθρου 14 παρ.4 του νόμου για τον νέο δικαστικό χάρτη 5108/2024 που προβλέπει γνωστοποίηση στον οικείο δικηγορικό Σύλλογο δεν επαρκεί.

Αφενός, γιατί η ενημέρωση που θα γίνεται θα αφορά μόνο τα ονόματα των διαδίκων και μάλιστα ανωνυμοποιημένα λόγω του νόμου προσωπικών δεδομένων, με τα αρχικά τους, χωρίς τα ονόματα των πληρεξούσιων δικηγόρων και, συνεπώς, ο Δικηγορικός Σύλλογος το μόνο που θα μπορεί να κάνει είναι να αναρτά στην ιστοσελίδα του τα αρχικά των ονομάτων των διαδίκων, όπως θα τα στέλνει το Πρωτοδικείο, χωρίς να μπορεί να ενημερώνει με προσωποποιημένο μήνυμα τους δικηγόρους τους. Σημειωτέον ότι όταν πρόκειται για α΄ συζήτηση τις περισσότερες φορές δεν είναι γνωστός ούτε ο δικηγόρος του εναγομένου.

Δεύτερη δυνατότητα που δίνει η ανωτέρω μεταβατική διάταξη, ανάρτηση στην πύλη ψηφιακών υπηρεσιών solon.gov.gr. Η ενημέρωση που έχουμε είναι ότι δεν υπάρχει ακόμη τεχνική δυνατότητα ενημέρωσης ανά υπόθεση του νέου χρόνου και τόπου εκδίκασης της υπόθεσης.

Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό δημιουργεί μία τεράστια ανασφάλεια και κίνδυνο μαζικά να ερημοδικαστούν πολίτες σε υποθέσεις τους.

Η λύση είναι, αφενός, να υποστηριχθεί τεχνικά η δυνατότητα προσωποποιημένης ενημέρωσης μέσω του solon.gov.gr για όποια δικαστήρια αυτό λειτουργεί. Αφετέρου, να εφαρμοσθεί και στις αστικές υποθέσεις αυτό που συμβαίνει στις ποινικές, δηλαδή να υπάρξει οίκοθεν κλήτευση των διαδίκων, κατά τροποποίηση της μεταβατικής διάταξης του άρθρου 14 του ν.5108/2024.

• Στο άρθρο 20 του σχεδίου νόμου προβλέπεται η δυνατότητα κατάθεσης του εισαγωγικού δικογράφου που απευθύνεται στην περιφερειακή έδρα Πρωτοδικείου εναλλακτικά και στο Πρωτοδικείο της έδρας.

Το πρόβλημα που παρουσιάζεται είναι ότι ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων ΟΣΔΥ-ΠΠ δεν υπάρχει ακόμη για όλη την Ελλάδα παρά μόνο για τα τρία μεγάλα Πρωτοδικεία και τη Χαλκίδα, αλλά ακόμη και στην Αττική δεν έχει ενταχθεί η περιφερειακή έδρα του Πόρου που ανήκει στο Πρωτοδικείο Πειραιά.

Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει τεχνικά δυσκολία στην απόδοση ενιαίου αριθμού κατάθεσης όταν το Πρωτοδικείο της έδρας δεν θα βλέπει ψηφιακά την περιφερειακή έδρα του.

Έχει μεγάλη σημασία να προχωρήσει άμεσα η ένταξη στον ΟΣΔΥ-ΠΠ όλων των Πρωτοδικείων, των παράλληλων Πρωτοδικείων και των περιφερειακών εδρών.

• Άρθρο 26 για τις περιπτώσεις επιτρεπόμενης αναίρεσης

Η διατήρηση του άρθρου αυτού ενόψει της ενοποίησης του 1^ου βαθμού δικαιοδοσίας και της καθιερούμενης πλέον αρμοδιότητας των Πολυμελών Πρωτοδικείων να δικάζουν κατ’ έφεση αποφάσεις Μονομελών Πρωτοδικείων αποτελεί αναχρονισμό, τουλάχιστον για τις αποφάσεις των Πολυμελών Πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά αποφάσεων των Μονομελών Πρωτοδικείων.

Με το άρθρο αυτό αδικαιολόγητα συρρικνώνονται οι λόγοι αναίρεσης.

Κατά τη γνώμη μας δεν είναι αναγκαία η διατήρησή του ούτε για τις αποφάσεις των Μονομελών Πρωτοδικείων

Το άρθρο 559 το οποίο είναι από τα μακροβιότερα άρθρα της ελληνικής έννομης τάξης και αφορά τους λόγους αναίρεσης, πρέπει να έχει πλήρη εφαρμογή για όλες τις αποφάσεις.

• Στο άρθρο 50 ορθά επεκτείνεται η μη υποχρέωση πληρωμής δικαστικού ενσήμου στις εργατικές διαφορές για τις υποθέσεις μέχρι 30.000 ευρώ κατά τροποποίηση του άρθρου 71 του εισαγωγικού νόμου του ΚΠολΔ που όριζε μέχρι σήμερα ότι αυτό ισχύει μόνο στις υποθέσεις Ειρηνοδικείων δηλαδή μέχρι 20.000 ευρώ.

Αισθάνομαι την υποχρέωση να αναφερθώ στην ανάγκη κατάργησης του δικαστικού ενσήμου για τις αναγνωριστικές αγωγές αρμοδιότητας Πολυμελούς, αναγνωρίζω ότι δεν είναι θέμα προσαρμογής στον νέο δικαστικό χάρτη, αλλά εύχομαι και ελπίζω σε αμέσως επόμενη νομοθετική τροποποίηση να επιλυθεί το ζήτημα αυτό.

• Άρθρο 51 που αφορά τις μεταβατικές διατάξεις.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, σε κάθε μεγάλη νομοθετική αλλαγή, έχουν μεγάλη σημασία οι μεταβατικές διατάξεις για την ασφάλεια δικαίου.

Στην προκειμένη περίπτωση, παρότι από το αρχικό νομοσχέδιο μέχρι αυτό που εισάγεται σήμερα υπήρξε μία βελτιωτική προσθήκη παραγράφου 2 στο άρθρο 51, δεν έχουν επαρκώς ρυθμιστεί με ρητή διατύπωση  νόμου μία  σειρά από εκκρεμότητες, έτσι ώστε να μην χρειάζονται δικαστικές ερμηνείες, αναλογικές εφαρμογές και a contrario επιχειρήματα.

Η προσφυγή στη διάταξη του άρθρου 24 του ΕισΝΚΠολΔ που ορίζει ότι το παραδεκτό των ενδίκων μέσων, το επιτρεπτό των προβαλλόμενων λόγων και ο χρόνος της άσκησης κρίνονται σύμφωνα με τον νόμο που ισχύει κατά το χρόνο που δημοσιεύεται η απόφαση, πρέπει να αποτελεί την τελευταία λύση σε περίπτωση που δεν θα υπάρξει ειδική και αναλυτική πρόβλεψη στις μεταβατικές διατάξεις.

Ωστόσο, είναι προτιμότερο να ρυθμιστούν αναλυτικά όλες οι περιπτώσεις στις μεταβατικές διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου για λόγους ασφάλειας δικαίου.

• Στο άρθρο 52 εσφαλμένως κατά τη γνώμη μας προτείνεται η κατάργηση του άρθρου 683 παρ.5 το οποίο αναφέρεται στην αυτεπάγγελτη κρίση του δικαστηρίου για την καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμοδιότητά του σε ζητήματα ασφαλιστικών μέτρων.
• Σύμφωνα με τον Κώδικα Δικηγόρων (ν.4194/2013) άρθρο 61 εκδίδεται γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών-κρατήσεων με βάση τον πίνακα του παραρτήματος Ι.

Επισημαίνεται ότι με το νομοσχέδιο αυτό που είναι προς συζήτηση με το οποίο σκοπό έχει να προσαρμόσει διατάξεις νόμων κωδίκων στον νέο δικαστικό χάρτη, δεν γίνεται καμία αναπροσαρμογή του σχετικού πίνακα προκαταβολής εισφορών-κρατήσεων ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δικαστήρια.

Είναι ανάγκη, έστω και τελευταία στιγμή, να υπάρξει σχετική ρύθμιση ώστε να μην τεθούν ζητήματα παραδεκτού των σχετικών διαδικαστικών πράξεων.

• Με το άρθρο 64 στις περιπτώσεις ίδρυσης, συγχώνευσης και κατάργησης δικαστηρίων που προβλέπονται στο άρθρο 2 του Οργανισμού Δικαστηρίων, η ακρόαση και συμμετοχή των Δικηγορικών Συλλόγων αλλά και των οικείων Ενώσεων Δικαστικών Λειτουργών και Δικαστικών Υπαλλήλων υποβαθμίζεται σε ένα απλό υπόμνημα, ενώ σήμερα προβλέπεται συμμετοχή σε συνεδρίαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου.

Πρόκειται για μία ακατανόητη υποβάθμιση της ακρόασης των λειτουργών και συλλειτουργών της Δικαιοσύνης σε ένα πολύ σημαντικό θέμα όπως αυτό της ίδρυσης, συγχώνευσης και κατάργησης Δικαστηρίων.

• Για τις παράλληλες έδρες

Στο άρθρο 74 που τροποποιεί το άρθρο 18 του Οργανισμού Δικαστηρίων για τη διεύθυνση των Εισαγγελιών, γίνεται ορθά αναφορά στον ορισμό των Εισαγγελέων της παράλληλης έδρας καθώς και τα καθήκοντά τους.

Αντίστοιχη πρόβλεψη στον ορισμό Προέδρου Πρωτοδικών και αναπληρωτή Πρωτοδίκη δεν υπάρχει για το πολιτικό τμήμα του Πρωτοδικείου της παράλληλης έδρας.

• Ολοκληρώνοντας θέλω να μεταφέρω σε όλα τα μέλη της Επιτροπής την αγωνία που μας διακατέχει για την ενίσχυση τόσο των οργανικών θέσεων, όσο και του υπηρετούντος προσωπικού των δικαστικών λειτουργών και κυρίως των δικαστικών υπαλλήλων στα Δικαστήρια της Αττικής αλλά και στα Δικαστήρια της υπόλοιπης Ελλάδας.

Επειδή η πρόσληψη Δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων δεν είναι γρήγορη διαδικασία, πρέπει το Υπουργείο να μεριμνήσει άμεσα, διαφορετικά ο στόχος επιτάχυνσης της δικαιοσύνης δεν θα επιτευχθεί όσες αλλαγές και αν γίνουν στον δικαστικό χάρτη.

Γίνεται ένας τιτάνιος αγώνας να υλοποιηθεί η τόσο εσπευσμένη εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη από 16-9-2024.

Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι από την πλευρά μας προσπαθούμε, ανταποκρινόμενοι στον θεσμικό μας ρόλο, να συνδράμουμε ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, αλλά αποτελεί ευθύνη της Πολιτείας να ρυθμιστούν νομοθετικά και τεχνικά όλα τα ζητήματα μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο η ασφάλεια δικαίου και τα ουσιαστικά και δικονομικά δικαιώματα των πολιτών.

Ηλίας Ι. Κλάππας

Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά

Μέλος Προεδρείου Ολομέλειας Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος